GÖRÜNTÜ SAHTE AMA TEHDİT GERÇEKTİR!..
Bilgi Teknoloileri ve İletişim Kurumu’nun (BTK) yayımladığı verilere göre Eylül 2022 dördüncü çeyreğinde mobil abone sayısı 90 milyonu geçti. (1)
Mobil telefonların çoğunun “akıllı” olduğunu söylemeye gerek yok.
Türkiye nüfusunun 2023 yılında 84 247 088 kişi olması beklenmektedir (2)
Demek ki, telefon sayısı insan sayımızdan daha fazladır…
Telefon dediğimiz alet, aynı zamanda bilgisayardır.
Bir akıllı telefon satın alındığında, içerisinde pek çok uygulama (program) kurulu haldedir.
Çoğunu kullanmıyor/kullanamıyoruz olmamız, eğitim durumumuzdan kaynaklanan başka bir sorunumuzdur…
***
“İnternet”e girmek için telefonumuzda kurulu bulunan tarayıcılardan (3) birini kullanıyoruz.
“Adres çubuğu” olarak bildiğimiz bölümü, aynı zamanda “arama motoru” (4) olarak kullanabiliyoruz.
“Web”in (5) arama motorları tarafından indekslenmeyen kısımları da vardır.
Asıl aklımızı başımızdan alan “o” işler buralarda yapılmaktadır.
Bu kısımlar erişmek için belirli “yazılımlar” veya yetkilendirmeler gerekiyor.
İnternet ağlarında kullanıcının “konumu” gibi tanımlayıcı bilgileri ifşa etmeden anonim olarak iletişim kurmak ve iş yapmak da mümkündür.
Buralara da “Dark web” (6) (karanlık ağlar) deniliyor…
***
“Karanlık ağlar”, “Deep Web”in (derin ağların) (7) küçük bir bölümünü oluşturuyorlar.
“Deep Web” adı verilen bu sisteme, kapalı uçlu “DNS” yönlendirmeleri (8) ile girilebiliyor.
Bu alana girişler, özel olarak tasarlanmış tarayıcı veya işletim sistemleri ile mümkün olabiliyor.
Bu türden tarayıcı uygulamalarının başında, ilk olarak ABD Donanması tarafından üretilen, sonrasında iptal edilip internette paylaşılan “Tor Browser” gelmektedir…
***
İki-üç cümle ile anlatacağım bir konuyu kavrayabilmek için, bu kadar bilginin yetersiz kalması gerçekten ilginçtir.
(Bırakın bizi de cehaletimizle mutlu olalım (!) diyenleri duyar gibiyim!..)
O bakımdan “Deep Fake” (derin sahtecilik) hakkında da bir şeyler daha öğrenmek gerekiyor.
“Deep Fake”, porno aktristlerinin yüzlerini Hollywood yıldızları ile değiştirmek için kullanılan bir tekniktir.
“Deepfakes uygulaması”, yüzlerin nasıl yeniden oluşturulacağını öğrenen bir derin öğrenme algoritmasıdır… (9)
***
Nasıl mı çalışıyor?
Uygulama, bir sürü resimler üzerinde çalışır; bu resimlerin bulanık kopyalarını üretebilir (tükürür).
Bir yüzün, farklı ifadelerde nasıl göründüğünü öğrenir ve yalnızca buna dayanarak o yüzün çıktısını alabilir…
Türkçe en basit anlatımı böyledir!..
***
Üretilen bu görüntü gerçek değil ama tehdit gerçektir!..
Bakınız burası son derece önemlidir.
Bu tekniğinin kullanımı, “Deepfakes” lakabını kullanan bir Reddit (10) kullanıcısının dijital olarak değiştirilmiş pornografik videolar yayınlamaya başladığı 2017’nin sonlarına kadar çoğunlukla “yapay zekâ” araştırma topluluğuyla sınırlıydı…
Daha sonra, pornografik filmlerde ünlülerin yüzlerini kadınların vücutlarının üzerine yerleştirmek için Google’ın ücretsiz açık kaynaklı makine öğrenme yazılımı “TensorFlow”u (11) kullanarak, GAN‘lar (Üretken Rakip Ağlar) inşa edilmeye başlandı.
Bir süre sonra da bu şekilde “üretilen konuşmaların”, yüksek teknoloji ürünü bir “sahtekarlıktan” başka bir şey olmadığı ortaya çıktı…
***
İlk denemeyi ABD Başkanı Trump üzerinden yaptılar.
Trump’ın, asla söylemediği veya yapmadığı şeyleri, söyleyen veya yapan bir video ütrettiler.
Videonun yaratıcıları, sahte videonun “düşük kalitesinin”, takipçilerini videonun gerçek olmadığı konusunda uyarmaya yeteceğini düşündüklerini söylediler.
“Bunun Trump’ın gerçek bir konuşması olmadığı dudak hareketlerinden açıkça görülüyor” dediler.
Sahte videolar, artık “Üretken Rakip Ağ” veya GAN adı verilen bir makine öğrenimi tekniği kullanılarak oluşturulabiliyordu…
Örneğin, bir GAN, Barack Obama’nın binlerce fotoğrafına bakabilir ve daha sonra, sanki eskisinin tamamen yeni bir portresini çıkarmış gibi, hiçbirinin tam bir kopyası olmadan bu fotoğraflara yaklaşan yeni bir fotoğraf üretebilir.
GAN‘lar, mevcut sesten yeni ses veya mevcut metinden yeni metin oluşturmak için de kullanılabilirler.
Bu, çok kullanımlı bir teknolojidir.
Bu aşamada, videoların yaratıcısı, sahte medya oluşturmak için kullanımı kolay bir platform olan FakeApp’ı (12) piyasaya sürdü…
***
Uygulama ile “WhatsApp”, “Instagram” ,“chat” ve “story”’de ekran görüntüsü oluşturabilir, birebir aynı görünen bu ekran görüntüsünü (arkadaşlarınız ile eğlenmek gibi) değişik amaçlarla kullanabilirsiniz!
Bu teknolojiye erişimi olan –devlet onaylı propagandacılardan trollere– herkes, bilgileri çarpıtabilir, inançları manipüle edebilir ve bunu yaparken ideolojik olarak karşıt çevrimiçi toplulukları kendi öznel gerçekliklerinin derinliklerine itebilir…
Daha ne olsun!..
***
Bu yüzden:
ABD Kongresinin üç üyesi, Ulusal İstihbarat Direktörüne bir mektup göndererek, “seçimlerimizde dezenformasyon kampanyaları” tarafından “derin sahtekarlıklar”dan nasıl yararlanılabileceği (!) konusunda fikir sormuşlardır…
İyi zamanlanmış bir “derin sahtekarlığın” demokratik süreci nasıl bozabileceğini Türkiye’de seçimlere birkaç gün kala yaşanan Muharrem İnce videoları ile biz de görmüş olduk.
Gelişmiş ülkelerde “derin sahtekarlık” ancak “Photoshop” ile üretilen kaba bir iş kadar etkili olabilir.
Hesap vermekten kurtulmak için Isra Suresi 80. Ayet’i paylaşarak görevinden istifa eden Kızılay Başkanı’nın görev yaptığı bizim gibi eğitimi Kur’an Kursu açmak sanan ülkelerde, bir Cumhurbaşkanı adayının adaylıktan çekilmesi gibi sonuçlar doğurabilirler.
Geçmişte, birinin söylemediği bir şeyi söylediğini veya yapmadığı bir işi yaptığını gösteren bir video çekmek istiyorsanız, yine de bir uzman ekibine ihtiyacınız vardır…
***
Bu konuda bir araştırma makalesine eşlik eden bir videoda, araştırmacının ağzını açması ve buna karşılık gelen, ağzını açan Barack Obama’nın hareketli bir görüntüsü tasvir ediyordu.
Araştırmacı daha sonra başını yana doğru hareket ettirdiğinde, sentetik Obama da başını yana çeviriyordu…
Sahte olduğunu anlamanın bile bu kadar zor olduğu videoların yapılması, elbetteki profesyonellerin işidir ve çok kolay değiller.
Bilim insanları, şu anda “derin sahteciliğin” yayılmasını önlemek için yeni tespit yöntemleri üzerinde çalışıyorlar.
Farid’in (13) son buluşlarından biri, kan içeri ve dışarı pompalanırken yüzde meydana gelen ince renk değişikliklerine odaklanıyor.
Sinyal o kadar küçük ki, -en azından şimdilik- makine öğrenimi yazılımı alamıyor.
Programcılar, kalp atışına karşılık gelen yüzdeki renk değişikliklerini aramak ve algoritmayı buna göre güncelleyerek sahte ürünleri tespit etme üzerinde çalışıyorlar.
Belki de ben bu yazıyı yazarken bu işi başarmışlardır!..
Sosyal ağlarda yayılan sahte videolardaki, derin sahteciliklerin illâ de ikna edici veya zarar vermesi gerekmiyor.
“Deep fake”lerin yarattığı en büyük tehdidin sahte içeriğin kendisinde değil, sadece var olma ihtimalinde olmasıdır…
***
Cambridge Universitesi’nden Aviv Ovadya, (14) “Deep fake”i:
“Gerçeklik ilgisizliği” olan bir olgu olarak adlandırıyor.
Bu olgu sayesinde sürekli yanlış bilgiyle temas, insanları gördüklerine ve duyduklarına güvenmeyi bırakmaya zorluyor.
Yani en büyük tehdit, insanların kandırılması değil, her şeyi bir aldatmaca olarak algılamasıdır.
Hiçbir şey doğru olmadığında ise dürüst olmayan kişiler, doğru olanın sahte olduğunu söyleyerek başarılı olurlar. (15)
“Doğru” olana “sahte” denilmeye ve biz buna inanmaya başladığımızda, teknolojiyi kullananların elinde “oyuncak” olmaktan kurtulamayız…
Asıl tehlike ve tehdit bu noktadadır…
Av. Cemil Can
DİPNOTLAR:
(1)https://www.btk.gov.tr/uploads/undefined/ceyrek-raporu-2022-4-c-eyrek-22-03-23-kurumdis-i.pdf
(2) https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Nufus-Projeksiyonlari-2013-2075-15844
(3) En çok kullanılan tarayıcılar “Firefox”, Internet Explorer’ın yerini alan “Edge”, “Safari”, “Opera” ve “Chrome”dur.
(4) En popüler ve en iyi arama motoru “Google”dır. Onu “Microsoft Bing”, “Baidu”, “Yahoo”, “Yandex”,”Ask”, “DuckDuckGo” ve “Dogpile” adlı arama motorları izler.
(5) World Wide Web, Dünya Çapında Ağ (kısaca WWW veya Web), İnternet üzerinde yayınlanan birbirleriyle bağlantılı hiper-metin dokümanlarından oluşan bir bilgi sistemidir. Bu dokümanların her birine “Web sayfası” adı verilir ve “Web” sayfalarına İnternet kullanıcısının bilgisayarında çalışan “Web” tarayıcısı adı verilen bilgisayar programları aracılığıyla erişilir. “Web” sayfalarında metin, imaj, video ve diğer multimedya ögeleri bulunabilir ve diğer bağlantı ya da link adı verilen hiper-bağlantılar ile başka “Web” sayfalarına geçiş yapılabilir.
(6) “Dark web”i oluşturan “karanlık ağlar”; küçük, “friend-to-friend”, “peer-to-peer” ağları ve ayrıca “Tor”, “Freenet”, “I2P” ve “Riffle” gibi kamu kuruluşları ve bireyler tarafından işletilen büyük, popüler ağları içerirler. “Dark web” kullanıcıları, şifrelenmemiş yapısı nedeniyle normal “Web”i “Clearnet” (temiz ağlar) olarak adlandırırlar.
(7) İnternet siteleri çeşitli nedenlerden görüntülenmemek isteyebilir. Örneğin; kütüphane arşivleri, kamu ve özel şirket bilgileri gibi genellikle herkes tarafından görülmesi istenmeyen veya indekslenmeleri zor olan içerik taşıdıkları için arama motorlarında görüntülenmek istemezler. Bunların dışında “flash siteler”, AJAX‘lı siteler (jQuery ile çalışan), şifre ile girilen siteler, FTP siteler de arama motorları tarafından okunmaları zor olduğu için “Deep Web”e dahildirler. Güvenlik açıkları oluşmaması için forumlardaki ve sitelerdeki sistem ve yönetici klasörleri de otomatik olarak arama sonuçlarında gösterilmez. “Deep Web”e farklı arama motorları kullanarak ulaşmak mümkündür ve kullanıcı güvenliği için bu bağlantılar normal tarayıcılar ile açılamazlar.
(8) İngilizce: Domain Name System, Türkçesi: Alan Adı Sistemi demek olan DNS; internet uzayını bölümlemeye, bölümleri adlandırmaya ve bölümler arası iletişimi organize etmeye yarayan, bilgisayar, servis, internet veya özel bir ağa bağlı herhangi bir kaynak için hiyerarşik dağıtılmış bir adlandırma sistemidir.
(9) Algoritma, genellikle bilgisayar programlamada kullanılır ve tüm programlama dillerinin temeli algoritmaya dayanır. Aynı zamanda algoritma tek bir problemi çözecek davranışın, temel işleri yapan komutların veya deyimlerin adım adım ortaya konulmasıdır. Bir problem çözülürken algoritmik ve sezgisel (herustic) olmak üzere iki yaklaşım vardır. Algoritmik yaklaşımda da çözüm için olası yöntemlerden en uygun olan seçilir ve yapılması gerekenler adım adım ortaya konulur. Algoritmalar bir programlama dili vasıtasıyla bilgisayarlar tarafından işletilebilirler.
(10) Reddit, bir Amerikan sosyal haber, tartışma sitesidir. Siteye kayıtlı kullanıcılar bağlantı, metin, fotoğraf, anket ve video içerebilen gönderiler paylaşabilir, diğer kullanıcılar da bu gönderileri oylayarak gönderinin sayfada üste çıkmasını veya alta inmesini sağlayabilirler.
(11) “TensorFlow”, makine öğrenimi için ücretsiz ve açık kaynaklı bir yazılım kütüphanesidir.
(12) https://play.google.com/store/apps/details?id=com.nmnclk.fake_app&hl=tr&gl=US
(13) Hany Farid, California Üniversitesi’nde Bilgisayar Bilimi Profesörüdür.
(15) https://www.theguardian.com/technology/2018/nov/12/deep-fakes-fake-news-truth
Bunları da beğenebilirsiniz
“ANNELER GÜNÜ” MÜ DEDİNİZ!
KORONA’YA KURBAN OLURUM!..
